Leven met allerlei geluiden

Geluid is uiteraard een noodzakelijk verschijnsel voor de mondelinge communicatie. Daarnaast is geluid in veel situaties een waarschuwingsmiddel voor gevaar. En wat zou muziek zijn zonder geluid? Maar helaas is geluid ook in veel gevallen een vervelend verschijnsel op momenten dat we liever niets horen en ons welzijn verstoord wordt door lawaai van machines of verkeer. Geluid staat ook hoog op de lijst van ongewenste dingen als het gaat om overlast zoals bijvoorbeeld burengerucht of buiten harde muziek op een zonnige dag terwijl rust in de tuin de grote wens is.

Trillingen door lucht doorgegeven

Geluid ontstaat trillingen die door de lucht worden doorgegeven. Dat doorgeven gebeurt doordat een drukgolf zich voortbeweegt wat enigszins vergelijkbaar is met de golven op de zee. Die trillingen kunnen zichtbaar worden gemaakt in een instrument namelijk een oscilloscoop waarin de trillingen als een golfbeweging op een beeldscherm worden weergegeven.

Termen en hun betekenis

Het aantal golven dat binnen een bepaalde tijdsperiode wordt gemaakt heet frequentie. De snelheid waarmee geluidsgolven zich voortbewegen is 343 meter per seconde. De sterkte van geluid wordt weergegeven in decibellen. Harde geluiden worden als zeer onaangenaam ervaren en kunnen ook gehoorschade opleveren. Ook kan het waarnemen daarvan vanaf ongeveer 120 decibel pijnlijk zijn. De frequentie van het geluid wordt weergegeven in hertz. Geluiden onder 20 hertz kunnen niet worden waargenomen als geluid maar soms kunnen de trillingen wel worden gevoeld.

Opvang van geluiden door de mens

Mensen kunnen geluiden horen doordat de trillingen het trommelvlies in het oor ook tot trilling brengt. Van daaruit ontstaan signalen naar de hersenen. Een trommelvlies kan normaal gesproken geluiden opvangen met een frequentie tussen ongeveer 20 en 20.000 hertz. Bij het ouder worden gaat de bovengrens meestal omlaag en worden alleen geluiden tot maximaal ongeveer 15.000 hertz waargenomen. Ook dient het geluid een bepaalde sterkte te hebben om door het menselijk oor opgevangen te kunnen worden.

Geluidsvoortbrengers

De trillingen van de lucht die geluid veroorzaken kunnen op verschillende manieren ontstaan. In de eerste plaats doordat bij het spreken de stembanden gaan trillen. Veel geluiden ontstaan doordat bepaalde bewegingen worden gemaakt zoals in de handen klappen, met de schoenen een vloer aanraken of een deur dicht slaan. Andere geluiden worden veroorzaakt door mechanische dingen zoals het draaien van motoren. Een door velen geliefde manier van geluid voortbrengen is door middel van een muziekinstrument of geluidsapparatuur. Elk muziekinstrument heeft een essentieel onderdeel waardoor de lucht in trilling wordt gebracht. Zo is dat bij een blaasinstrumenten anders dan een snaarinstrument of het zogenaamde slagwerk.

Natuurgeluiden

Naast geluiden die door mensen worden voortgebracht zijn er ook zeer veel natuurgeluiden. Voor een deel zijn dat geluiden van de natuur zelf zoals wind, zeegolven en kletterende regen. Andere geluiden zijn afkomstig van dieren. Het totaal van alle geluiden die we kunnen horen wordt ook wel soundscape genoemd.

Tinnitus en misofonie

Niet alle geluiden die mensen waarnemen worden overigens ook geproduceerd. Een bijzondere gewaarwording zijn geluiden die op geen enkele manier worden voortgebracht en waarbij de hersenen toch aangeven dat ze er zijn. Dit verschijnsel heet tinnitus en de geluiden bestaan uit sisgeluiden, fluittonen en soms ook brommen. Een eveneens heel vervelende gewaarwording die met geluid te maken heeft is misofonie waarbij iemand die daar aan lijdt overgevoelig is voor bepaalde geluiden zoals bijvoorbeeld eetgeluiden van tafelgenoten.