Besmettelijke ziekten en epidemieën vooral in verleden tijd

Een epidemie is het heersen van een besmettelijke ziekte die zich in een andere frequentie verspreid dan gewoonlijk. Epidemieën kunnen een bepaalde tijd optreden en verdwijnen dan weer. Maar in die periode kan veel leed zijn aangericht en kan een epidemie veel dodelijke slachtoffers hebben gekost. Afhankelijk van het soort ziekte waaruit de epidemie bestaat kan het aantal slachtoffers oplopen tot miljoenen wat in het verre verleden regelmatig het geval is geweest. Later werd getracht het uitbreken van epidemieën te voorkomen onder meer door beteren hygiëne.

Preventie en voorlichting

Veel landen trachten epidemieën te bestrijden en te voorkomen door wettelijk vastgelegde programma’s. Preventie staat bij het voorkomen van epidemieën voorop zoals een injectie halen voordat een verre reis wordt aangevangen. Ook voorlichting speelt een belangrijke rol zoals waarschuwen voor goed handen wassen in talrijke situaties. Voor het geval zich toch een epidemie voordoet bestaan eveneens wettelijk vastgelegde protocollen zoals bijvoorbeeld het in quarantaine brengen van een patiënt.

Zware epidemieën

Een zware epidemie kan veel gevolgen hebben voor de maatschappij. Zieken moeten verzorgd worden wat een wissel trekt op het verplegend personeel omdat zij eigenlijk niet zoveel patiënten aankunnen. Fabrieken en kantoren hebben problemen met te weinig personeel. Winkels komen minder spullen kwijt omdat klanten wegblijven. Bij langdurig aanhouden van een epidemie kan de economie daardoor behoorlijk ontwricht worden. Een recent voorbeeld daarvan is de SARS (Severe Acute Respiratory Syndrome) die bestond uit een ernstig acuut ademhalingssyndroom en die de Chinese economische groei tijdelijk stilzette.

Minder ernstige epidemieën

Er zijn echter ook minder ernstige epidemieën die ook minder lang duren. Een regelmatig en dikwijls in dezelfde periode van het jaar voorkomend soort epidemie is bijvoorbeeld een griepepidemie die zowel in de winter als in de zomer kan voorkomen. Een epidemie kan zich zowel in een klein als een groot gebied voordoen. Als een epidemie zich verspreid over de landsgrenzen is er sprake van een pandemie.

Zwarte Dood kostte miljoenen het leven

Een epidemie die in het verleden veel slachtoffers heeft gekost is de pest. Die ziekte kwam regelmatig voor van de veertiende tot de negentiende eeuw. Soms was de pest grensoverschrijdend waardoor er sprake was van een pandemie. De pest kreeg de bijnaam Zwarte Dood en kostte vele miljoenen het leven. In het verre verleden was de natuurlijke bevolkingsgroei soms amper voldoende om na het overlijden van zeer velen het bevolkingsaantal weer op peil te brengen.

Besmet water en onhygiënische toestanden

Een andere epidemische ziekte was cholera die overgebracht werd door besmet water. Dat kan zowel door het drinken van besmet water als door het eten van voedsel dat met het water in aanraking is geweest. Ook werd de ziekte overgebracht door onhygiënische toestanden zoals het in contact komen met ontlasting of braaksel van een patiënt. Bij cholera treedt veel vochtverlies op wat vooral voor baby’s en bejaarden fataal kan zijn. Een patiënt kan na vierentwintig uur al uitgedroogd zijn.

Epidemieën en pandemieën in het verleden

De grootste epidemieën en pandemieën van tamelijk aan het begin van de jaartelling tot halfweg de twintigste eeuw waren:

165 tot 180 Antonius Plaag

Door de Antonius Plaag, waarvan wordt vermoed dat het een uitbraak van mazelen of pokken is geweest, zijn wel vijf miljoen mensen gedood.

251 tot 270 Plaag van Cyprianus

Op het hoogtepunt van deze pandemie stierven in Rome dagelijks vijfduizend mensen.

541 tot 542 Pest van Justinianus

Deze pandemie trof het Byzantijnse Rijk. Honderd miljoen mensen lieten er het leven door.

1348-1350 Zwarte Dood

De Zwarte Dood kan als grootste pandemie worden gezien. Door deze pest verminderde de Europese bevolking met naar schatting dertig tot zestig procent.

1629-1631 Italiaanse Plaag

Deze bestond uit een serie uitbraken van de pest in Noord-Italië en kostte tweehonderdtachtigduizend mensen het leven. De plaag wordt ook Grote Plaag van Milaan genoemd.

1647-1652 Grote Pest van Sevilla

Deze pest kostte honderdvijftigduizend mensen in Sevilla het leven en in geheel Spanje een half miljoen op een totaalbevolking destijds van bijna tien miljoen.

1665-1666 Grote Pest van Londen
De Grote Pest van Londen kostte twintig procent van de Londense bevolking het leven en was de laatste grote uitbraak in Engeland.

1720 Grote Pest van Marseille

Aan de Grote Pest van Marseille stierven honderdduizend mensen uit de stad Marseille en de omliggende provincies.

1775-1782 Pokkenepidemie

Deze epidemie woedde in een groot deel van Noord-Amerika waar meer dan honderddertigduizend mensen stierven.

1855-1959 De Derde Pandemie

Aan deze pandemie stierven meer dan twaalf miljoen mensen in India en China. De pandemie verspreidde zich naar alle bewoonde continenten.