Van aquaduct naar leidingnetwerken voor watervoorziening

Al het leven op aarde is afhankelijk van water zo ook de mensen. Het voorzien van voldoende water is daarom altijd een van de eerste zorgen geweest. Door vervuiling van water kwam daar later de specifieke zorg bij van voorziening van water dat aan hygiënische normen voldoet. Om mensen van water te voorzien zijn in het verleden verschillende voorzieningen getroffen. Uiteindelijk zijn het uitgebreide buizenstelsels waardoor het water vanuit waterzuiveringsinstallaties naar de gebruikers vloeit. Maar die watervoorziening gebeurt hier en daar in de wereld nog steeds ook heel anders.

Water en de aarde

De aarde is voor 71 procent bedekt met water. Het totaal aantal kubieke meters water dat op de aarde voorkomt bedraagt ongeveer 1.400.000.000. Het meeste water is zout water dat zich in oceanen en zeeën bevindt namelijk 97 procent. De overige 3 procent is zoet water zoals grondwater, ijs, waterdamp en oppervlaktewater (meren en rivieren).

Wateraanvoer door aquaduct

Ooit waren mensen voor de voorziening van water aangewezen op natuurlijke bronnen. Later werd vanuit die bronnen het water door kanalen naar fonteinen vervoerd waar de bevolking water kon gaan halen. Het vervoeren van water over langere afstanden is eeuwenlang gebeurd met aquaducten. Een aquaduct was in de oudheid een open waterleiding op gemetselde bogen. Aquaducten werden gebouw om water naar steden te vervoeren.

Rome met meeste kilometers aquaduct

Rome had destijds het grootste aantal aquaducten. De totale lengte wordt ergens tussen 420 en 500 kilometer geschat. Het maken daarvan was een technische prestatie waarbij het water door zwaartekracht werd voortgestuwd doordat de loop enigszins daalde. Veel aquaducten liepen overigens voor het grootste deel onder de grond. Ondergrondse aquaducten waren moeilijker door de vijand te saboteren en hadden als voordeel dat het water fris bleef. Tegenwoordig worden nog aquaducten gebruikt voor de watervoorziening van een aantal steden in Noord-Afrika.

Alternatieve watervoorziening

Met enige fantasie zou ons huidige gootwerk tot een versie van een aquaduct kunnen worden gerekend. Immers regenwater dat op daken terecht komt vloeit uiteindelijk naar een goot en van daaruit verder. Dat water verdwijnt meestal in de riolering maar het zou uitstekend kunnen dienen als watervoorziening voor de tuin en in huis voor diverse gebruik zoals bijvoorbeeld doorspoelen van toiletten.

Te weinig watervoorziening in derde wereld landen

In sommige derde wereld landen is er nog steeds tekort aan water voor mens, dier en landbouw. In veel gevallen zijn mensen daar nog afhankelijk van waterpompen waar grote afstanden voor moeten worden afgelegd om die te bereiken. Omdat veel mensen geen toegang tot schoon water hebben sterven en per dag velen.

Watervoorziening door leidingnetwerk

Vooral in de steden was eeuwen geleden het water uit putten en bronnen veroorzaker van ziekten als tyfus en cholera. Gaandeweg de zeventiende eeuw werden kettingputten vervangen door putten waaruit het water kon worden opgepompt. Omdat er niet hygiënisch met de putten werd omgegaan bleef het water slecht. Overigens was het in de middeleeuwen tamelijk gebruikelijk om bier te drinken in plaats van vervuild water. Maar aan het eind van de zeventiende eeuw verschenen watertorens van waaruit het water naar de gegoede burgerij ging. De gewone burger bleef echter aangewezen op putten. Pas vanaf 1853 bestaat watervoorziening door middel van een leidingnetwerk wat het eerst in Amsterdam werd toegepast.

Kwaliteitsgarantie door Drinkwaterwet

Rond 1900 verschenen er steeds meer waterleidingbedrijven. In 1911 werd de eerste groepswaterleiding gerealiseerd waar kleinere gemeenten zich op aansloten. Daarna werden steeds meer waterleidingbedrijven opgericht zowel door gemeenten als particulieren. Rond het midden van de twintigste eeuw waren ongeveer driekwart van de Nederlandse gemeenten op een waterleiding aangesloten. Gaandeweg bemoeide de overheid zich met de hygiëne en de kwaliteit van het water wat uiteindelijk resulteerde in een Drinkwaterwet.